Wszystko zaczęło się 77 lat temu!

15 lipca 1945 roku na Stadionie Leśnym w Olsztynie zorganizowano mecz pomiędzy drużyną stworzoną z pracowników kolei a drużyną stworzoną z pracowników spółdzielczości spożywców „Społem” uzupełnioną kilkoma milicjantami. Datę tego historycznego spotkania uznaje się powszechnie za moment powstania pierwszych polskich klubów sportowych w Olsztynie. Stomil Olsztyn kończy 77 lat.

Drużynę spożywców uznaje się za protoplastów obecnego Stomilu Olsztyn, a drużynę kolejarzy za protoplastów dzisiejszej Warmii Olszyn. Jednym z głównych inicjatorów wydarzenia był Tadeusz „Białowąs” Abramski.

Tadeusz „Białowąs” Abramski (ur. 1921 roku w Sypniewie, powiat Maków Mazowiecki – zm. 22 stycznia 2006 roku w Olsztynie) – piłkarz, lekkoatleta, tenisista stołowy. Sportem zajmował się od najmłodszych lat. Będąc uczniem szkoły mechanicznej w Ostrołęce uprawiał lekkoatletykę w klubie Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży, a piłkę nożną w KS „Ostrołęka”. Reprezentant miasta, który mierzył się m. in. z reprezentacjami Przasnysza, czy Makowa, ostatni mecz przed wybuchem wojny rozegrał z Ciechanowem w lipcu 1939 roku. Po ukończeniu szkoły i zaliczeniu testów medycznych trafił do Szkoły Pilotów w Krośnie, skąd wyruszył na front. W lutym 1940 roku został zaprzysiężony w jednym z oddziałów ZWZ-AK, gdzie brał udział w akcjach dywersyjnych. Ukończył tajną szkołę podchorążych i został mianowany dowódcą plutonu, a w 1944 roku dowódcą oddziału specjalnego w Radzyminie. Posługiwał się pseudonimami „Szaruga” i „Danowski”. Kawaler Krzyża Walecznych, Krzyża Partyzanckiego i Krzyża Armii Krajowej. W czasie okupacji nie stracił kontaktu ze sportem, występował w reprezentacji Legionowa uczestnicząc w imprezach konspiracyjnych. Po zakończeniu działań wojennych osiedlił się w stolicy. Powrócił do czynnego sportu. Postawił na piłkę nożną. Grał w jednej drużynie z Edwardem Brzozowskim (6-krotnym reprezentantem Polski, późniejszym trenerem Polonii Warszawa) Antonim Wołoszem (kolegą z Ostrołęki), Władysławem Szczepaniakiem (34-krotnym reprezentantem Polski, olimpijczykiem), Zenonem Odrowążem (członkiem drużyny Polonii, która w 1946 roku sięgnęła po tytuł mistrza Polski), Feliksem Zielińskim i Jerzym Szularzem. Trzej ostatni uczestniczyli w pierwszym powojennym meczu piłkarskim rozegranym w Warszawie. Spotkanie odbyło się 25 marca 1945 roku. W czerwcu 1945 roku ukończył kurs inspektorów przesiedleńczych i przeniósł się do Olsztyna. Nie zwlekając ani chwili włączył się w działalność sportową. Dołączył do grupy: Breiter, Osękowski, Robaszewski, Kazimierz Tippe, Bohdan Wilamowski, Górnicki i grał w drużynie reprezentującej spółdzielców Społem. Stał się czołową postacią w olsztyńskim sporcie. Był jednym ze współorganizatorów drużyny piłkarskiej Społem, która 15 lipca 1945 roku na Stadionie Leśnym w Olsztynie spotkała się z zespołem kolejarzy, (spotkaniu dało początek Olsztyńskiemu Klubowi Sportowemu „Warmiak” i Kolejowemu Klubowi Związku Zawodowego Kolejarzy). Wiele razy reprezentował województwo olsztyńskie. Zaliczał się do czołowych przedstawicieli lekkoatletyki. Skakał w dal i trójskokiem, pchał kulę, rzucał oszczepem. Swej sportowej pasji nie ograniczał do jednej, dwóch, a nawet trzech dyscyplin. Uznawany był za sportowego omnibusa. Był doskonałym, jak na ówczesne czasy lekkoatletą i piłkarzem, ale wyróżniającym się siatkarzem i tenisistą stołowym. Na jakiej arenie by nie stanął, jaki przyrząd wziął do ręki wygrywał, a przynajmniej zaliczał się do elity. Miał na swym koncie wicemistrzostwo Polski w dziesięcioboju, wywalczone w 1947 roku. „Życie Olsztyńskie” poinformowało, że uzyskał wyniki: 100 m – 12, 1 sek., 110 m ppł. – 21,3, 400 m – 59 sek, 1500 m – 5.15,2, skok w dal 597 cm, skok wzwyż – 151 cm, skok o
tyczce – 275 cm, rzut oszczepem – 48,47 m, rzut dyskiem – 29,19 m, pchnięcie kulą – 12,23 m. Rekordzista okręgu w rzucie oszczepem – 52,80 m, pchnięciu kulą – 13,20 m, dziesięcioboju – 4745 pkt. Etatowy reprezentant województwa w kilku dyscyplinach. Uprawianie sportu łączył z aktywną działalnością organizatorską. Pełnił wiele społecznych i etatowych funkcji. Współuczestniczył w powołaniu Olsztyńskiego Klubu Sportowego oraz Okręgowego Związku Piłki Ręcznej, zrzeszającego: koszykówkę, piłkę ręczną i piłkę siatkową. Uznawany za jednego z najlepszych piłkarzy w latach czterdziestych i pięćdziesiątych. Bez wątpienia był jednym, z najwszechstronniejszych w historii sportowców regionu Warmii i Mazur. Po zakończeniu kariery sportowej zajmował się szkoleniem młodzieżowy. Działał w kilku okręgowych związkach sportowych, w tym piłki nożnej i lekkoatletyki. Kierował Okręgowym Związkiem Tenisa Stołowego. Zmarł 22 stycznia 2006 roku w Olsztynie.

Mecz wygrali Kolejarze 2:1.

„Spożywcy”: Szydlik, Markowski, Drzała, Kazimierz Tippe, Robaszewski, Michalski, Władysław Tusznio, Tadeusz Osękowski, Tatarkiewicz, Tadeusz Abramski-Białowąs, Chrzanowski, Jerzy Konecki, Prusik i Mikołajczyk.

„Kolejarze”: Mieczysław Gajęcki, Czekała, Gontowski, Feliks Andrzejczak, Bogusław Mucha, Bolesław Paradowski, Czesław Nowakowski, Kazimierz Skowroński, Kazimierz Troicki, Leszek Kopacz, Eugeniusz Nartowski.

Kilka dni po meczu, 20 lipca 1945 roku odbyło się walne zebranie Olsztyńskiego Klubu Sportowego „Warmiak”. Na przewodniczącego spotkania poproszono porucznika, Eugeniusza Galko, a na sekretarza Władysława Bakowskiego . Prezesem zarządu wybrano Zygmunta Gornickiego. 1 października 1945 roku na walnym zebranku klubu doszło do zmiany nazwy na Spółdzielczy Klub Sportowy „Społem”. W obradach uczestniczyli: dyrektor okręgu „Społem” Bohdan Korolewicz Wilamowski, Kazimierz Tippe, Władysław Tuszino, Tadeusz Abramski- Białowąs, Tadeusz Osękowski, Szyjkowski, Drzała, Niedzwiecki, Artur Sowa i inni. Podczas zebrania wybrano zarząd klubu, w którego skład weszli: Bohdan Korolewicz-Wilamowski (prezes), Stanisław Jackiewicz (wiceprezes), Artur Sowa (sekretarz), Zygmunt Główczyk (skarbnik), Tadeusz Milczarek (gospodarz), Tadeusz Białowąs, Mieczysław Niedzwiecki, Michał Zawadzki i Władysław Tuszino. Do kolejnej zmiany nazwy klubu doszło w 1958 roku. Tym razem zmieniono ją na OKS Olsztyn. W 1961 roku OKS Olsztyn, po latach gry w niższych klasach rozgrywkowych, zdobywa Mistrzostwo Okręgu i awansuje do III Ligi. Niestety olsztynianie fatalnie zainaugurowali rozgrywki III Ligi. Po I rundzie, piłkarze OKS-u zamykali tabelę z zerowym dorobkiem punktowym. Generalnie w latach 1945-1968 „Społem” występował w niższych klasach rozgrywkowych i pozostawał w cieniu innych klubów. W marcu 1968 roku odbyło się walne zgromadzenie Olsztyńskiego Klubu Sportowego. Miało uroczysty charakter, było bowiem początkiem wspólnej drogi OKS-u z Olsztyńskimi Zakładami Opon Samochodowych. Stowarzyszenie przyjęło nazwę OKS-OZOS i zmieniło swoją przynależność do pionu sportowego, przenosząc się z Federacji Sportowej „Sparta” do Federacji Sportowej „Chemik”. Prezesem wybrano Władysława Leonharda (dyrektora naczelnego OZOS), wiceprezesami: Stanisława Gabszewicza (dotychczasowy prezes OKS, dyrektor Wojewódzkiej Inspekcji Zbożowo Mięsnej), Zbigniewa Syrewicza (przewodniczący rady zakładowej OZOS), sekretarzem Wacława Ostrowskiego. Czlonkami prezydium zostali: Włodzimierz Filipczak (szef Browaru Olsztyn), Tadeusz Noga (delegat OZOS) i Marian Rapacki (trener). Trenerzy Aleksander Grzegorzewski i Zbigniew Jabłonowski otrzymali medale Stulecia Sportu. Od czasu rozpoczęcia współpracy z Olsztyńskimi Zakładami Opon Samochodowych nastały dobre czasy dla klubu. 6 czerwca 1968 roku OKS-OZOS razem z Polonią Pasłęk awansuje do III ligi. W decydującym dwumeczu olsztynianie pokonali Huragan Morąg 2:1 (w Morągu) i 4:0 (w Olsztynie). Trener Jan Woźnica korzystał w tych spotkaniach z następujących zawodników: Sławomir Romanowski, Konieczny, Bolesław Kowalski, Stefan Furgał, Jan Szymański, Stoma, Zygmunt Meyk, Kochański, Mieczysław Wysocki, Jerzy Kopacz, Wojciech Kobiatko, Roman Popławski, Roman Kurowski. W sezonie 1970/71 OKS-OZOS ponownie uzyskuje awans do ligi międzywojewódzkiej (ówczesny trzeci poziom rozgrywkowy). Niestety po jednym sezonie spada do klasy okręgowej. Na szczęście OKS-OZOS szybko się otrząsnął po spadku i w sezonie 1972/73 od razu zanotował powrót do ligi międzywojewódzkiej i wywalczył pierwszy w swojej historii awans do II ligi.

W 1973 roku dochodzi do zmiany nazwy klubu na OKS Stomil Olsztyn. W sezonie 1973/74 – prowadzony przez Andrzeja Cehelika i Leona Wolnego OKS OZOS uplasował się na dwunastym miejscu w tabeli. Równolegle do sukcesów seniorów, sukcesy odnoszą również drużyny młodzieżowe. 11 sierpnia 1974 roku Stomil Olsztyn zdobywa mistrzostwo Polski w piłce nożnej juniorów starszych (U-19).

Drużyna pod okiem trenera Jerzego Masztalera i jego asystenta Jerzego Budziłka wystąpiła w składzie: Marek Szczech, Marian Włodarczyk, Jan Ful, Adam Mituniewicz, Wojciech Lubieniecki, Zbigniew Kubelski, Lech Pawlus, Jacek Pobiedziński, Sławomir Masztaler, Krzysztof Zieliński, Ryszard Muszyński, Tadeusz Szawerdak, Zbigniew Mańko, Wojciech Głowacki oraz Ireneusz Kacperski. Stomil Olsztyn zmierzył się w finałowym meczu z Szombierkami Bytom i po dwóch bramkach Sławomira Masztalera zwyciężył 2:0. Pierwsza bramka padła po przelobowaniu bramkarza drużyny przeciwnej z odległości ok. 16 metrów. Drugie trafienie padło po wykończeniu dośrodkowania Krzysztofa Zielińskiego. Masztaler ustawił się na krótkim słupku i skierował piłkę do bramki przeciwnika. W sezonie 1974/75 Stomil prowadzony przez popularnego „Burzę”, 49-krotnego reprezentanta Polski, Henryka Szczepańskiego, po mniej udanym sezonie spadł do III ligi. Trzon drużyny stanowili wtedy: Janusz Mochola, Mirosław Tryba, Zbigniew Sosnowski, Bogusław Błachowski, Jan Perlejewski, Zbigniew Kubelski , Jerzy Osowski, Jerzy Sosnowski, Józef Przybysz, Bogdan Bujakiewicz, Tadeusz Misiak, Zbigniew i Janusz Kupcewiczowie, Rudolf Berger, Jacek Pobiedziński, Stanisław Adaszyński Marian Szarmach oraz Marek Szczech. W latach 1976-1981 Stomil występuje w III lidze i za każdym razem plasuje się w czołówce tabeli (1976/1977 – 3 miejsce, 1977/1978 – 2 miejsce, 1978/1979 – 2 miejsce, 1979-1980 – 4 miejsce, 1980/1981 – 4 miejsce).

W sezonie 1981/1982 Stomil kończy rozgrywki III Ligi dopiero na 11 miejscu. W kolejnych sezonach jest już lepiej (1982/1983 – 4 miejsce, 1983/1984 – 8 miejsce, 1984/1985 – 6 miejsce, 1985/1986 – 5 miejsce, 1986/1987 – 2 miejsce). W sezonie 1987/1988 Stomil awansuje do II ligi lecz po roku gry spada do III ligi. W pierwszym sezonie po spadku zajmuje 5 pozycję w III lidze, a rok później w sezonie 1990/91 zajmuje 2 miejsce, co pozwala awansować do rozgrywek II ligi. Tym razem Stomil utrzymuje się pierwszym sezonie po awansie do II ligi, zajmując w niej 12 miejsce.

Rok później w sezonie 1992/1993 Stomil jest już na 5 miejscu w tabeli. W 1993 roku w klubie następują poważne zmiany organizacyjne. Wielosekcyjny do tej pory klub rozpada się na jednosekcyjne stowarzyszenia. Sekcja piłkarska występuje od tego czasu pod nazwą Miejski Olsztyński Klub Sportowy „Stomil”.

W sezonie 1993/1994 Stomil osiągnął niebywały sukces. Drużyna pod wodzą trenera Bogusława Kaczmarka i współpracującego z nim Józefa Łobockiego wygrała swoją grupę II ligi i wywalczyła awans do I ligi. W tym sezonie skład Stomil prezentował się następująco: Jarosław Talik, Paweł Charbicki, Piotr Zajączkowski, Andrzej Biedrzycki, Tomasz Sokołowski, Sylwester Czereszewski, Sławomir Opaliński, Bogusław Oblewski, Bartosz Jurkowski, Andrzej Jankowski, Waldemar Ząbecki, Bogdan Michalewski, Dariusz Jackiewicz i Czesław Żukowski.

30 lipca 1994 roku Stomil zadebiutował w I lidze w meczu z Zagłębiem Lubin. Sędzią w tym spotkaniu był Marek Kowalczyk z Lublina. Stomil wystąpił w

• Stomil Olsztyn – Zagłębie Lubin 2:2 (1:1)

1:0 – Jasiński (41), 1:1 – Czajkowski (44), 2:1 – Jasiński (50), 2:2 – Przerywacz (55)

Skład: Talik – Opaliński, Oblewski, Jankowski, Biedrzycki – Sokołowski, Michalewski, Jackiewicz, Żukowski – Czereszewski (73 Baca), Jasiński.

Mecz od 6:34.

W debiutanckim sezonie 1994/95 Stomil odnotował siedem zwycięstw, poniósł jedenaście porażek oraz uzyskał szesnaście remisów, cudem ratując się przed degradacją. Olsztyńscy piłkarze zanotowali również najwyższych rozmiarów porażkę (0:7 z Ruchem).

W grudniu 1995 roku odbyła się uroczysta akademia z okazji 50-lecia piłki nożnej na Warmii i Mazurach, na której brązową odznakę „Zasłużony działacz kultury fizycznej” wręczono Jerzemu Budziłkowi – byłemu szkoleniowcowi Stomilu Olsztyn, okolicznościowy medal „Za wybitne osiągnięcia w rozwoju piłki nożnej” przyznany został przez zarząd PZPN Zbigniewowi Kosackiemu – ówczesnemu wiceprezesowi Stomilu Olsztyn, przedstawiciele klubu otrzymali również srebrne „Honorowe odznaki PZPN”. W sezonie 1995/1996 Stomil zajął wysoką, szóstą pozycję w I-ligowej tabeli, jak się potem okazało była to najwyższa ligowa lokata olsztyńskiego Stomilu w całej dotychczasowej historii klubu.

W kolejnych sezonach Stomil plasuje się w środku stawki zajmują 9 miejsce w sezonie 1996/1997, 11 w 1997/1998, 9 w 1998/99, 8 w 1999/2000 i 14 w 2000/2001. W międzyczasie w sezonach 1998/1999 i 2000/2001 Stomil dochodzi do ćwierćfinałów rozgrywek Pucharu Polski na szczeblu centralnym. Sezon 2001/2002 był ostatnim sezonem I-ligowym w historii Stomilu. Spadek do II ligi został przypieczętowany 27 kwietnia 2002 roku w przegranym 1:2 meczu z Dyskobolią Grodzisk Wielkopolski na własnym stadionie. Był to jednocześnie ostatni I-ligowy mecz Stomilu przed własną publicznością. Po spadku z I ligi zaczyna się bardzo trudny okres w Stomilu. W pierwszym sezonie II ligi (2002/2003) Stomil zajmuje ostatnie, 18 miejsce, a w następnym sezonie (2003/2004) ze względów finansowych nie przystępuje do żadnych rozgrywek.

W Olsztynie powstaje jednak klub pod nazwą Olsztyński Klub Piłkarski „Warmia i Mazury”, którego celem jest kontynuowanie piłkarskich tradycji Stomilu. Klub rozpoczyna ligowe zmagania od występów w IV lidze, która wygrywa. W sezonie 2004/2005 po awansie do III Ligi klub w dniu 19 lipca 2004 roku zmienia nazwę na OKS 1945 Olsztyn, by podkreślić kontynuowanie tradycji Stomilu. Niestety nie udało się utrzymać w III lidze, OKS zajął dopiero 13 miejsce i spadł do IV ligi. W sezonie 2005/2006 olsztyńscy piłkarze w końcowej tabeli IV ligi uplasowali się na 3 pozycji. Rok później w sezonie 2006/07 OKS 1945 na dwie kolejki przed końcem rozgrywek zapewnił sobie awans do III ligi. W pierwszym sezonie po awansie (2007/08), w związku z reorganizacją rozgrywek, zajęte przez OKS piąte miejsce w tabeli dało awans do nowo utworzonej II ligi. Stomil występował w grupie wschodniej II ligi zajmując w sezonie 2008/2009 4 miejsce, w sezonie 2009/10 był 13-ty, a w sezonie 2010/11 5-ty. W sezonie 2011/12 OKS zajął 2 miejsce awansując tym samym do I Ligi. W 2012 roku (16 lutego), doszło również do zmiany nazwy z OKS 1945 Olsztyn na OKS Stomil Olsztyn. W sezonie 2012/13 Stomil zajął 13 miejsce w I lidze. Rok później w sezonie 2013/14 Stomil znalazł się na 15 miejscu, które oznaczało spadek. Szczęście jednak uśmiechnęło się do olsztyńskich piłkarzy. Kolejarz Stróże nie uzyskał licencji na grę w I lidze i zwolnił tym samym jedno miejsce. Stomil jako najwyżej sklasyfikowany spadkowicz utrzymał się w I lidze. W kolejnym sezonie (2014/15) Stomil udowodnił, że zasługuje na miejsce w I lidze i uplasował się na 7 miejscu w końcowej tabeli. W sezonie 2015/16 Stomil spisywał się bardzo dobrze i walczył o czołowe miejsca w I lidze. W następnych latach „Duma Warmii” plasowała się w drugiej części tabeli, najwyżej w sezonie 2019/2020, gdy zajęła 10. miejsce. Niestety, miniony sezon w Fortuna 1. Lidze zakończył się spadkiem na trzeci poziom rozgrywkowy w Polsce.

Autor tekstu: Paweł Kubiński/70 lat WMZPN. Materiał oparto na informacjach Janusza Poryckiego.